بسم الله الرحمن الرحیم
لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم
در این بخش در نظر داریم که در آیات الهی با کمک یکدیگر تفکّر و تدبّر نماییم و نمونه هایی از تدبّر و تفکّر آورده شده است، لذا این بخش را کارگاه تفکّر و تدبّر نامیدیم. لکن لازم است قبل از ورود به کارگاه، با عنایت به آیات و روایات گوشه ای از اهمیت این مهم را بررسی نماییم:
- گلایه خداوند در جای جای قرآن کریم، از اینکه چرا بیشتر مردم اهل تفکر و تدبّر نیستند:أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا ﴿محمّد/۲۴﴾
آیا به آیات قرآن نمى اندیشند یا [مگر] بر دلهایشان قفلهایى نهاده شده است (۲۴)
و نیز می فرمایند:
وَمَا تَأْتِیهِمْ مِنْ آیَهٍ مِنْ آیَاتِ رَبِّهِمْ إِلَّا کَانُوا عَنْهَا مُعْرِضِینَ ﴿ یس/۴۶﴾
و هیچ نشانه اى از نشانه هاى پروردگارشان بر آنان نیامد جز اینکه از آن رویگردان شدند (یعنی در آن توجه و تفکّر نکردند) (۴۶)
و نیز می فرمایند:
أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَکْثَرَهُمْ یَسْمَعُونَ أَوْ یَعْقِلُونَ إِنْ هُمْ إِلَّا کَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلًا ﴿فرقان/۴۴﴾
یا گمان دارى که بیشترشان مى شنوند یا مى اندیشند آنان جز مانند ستوران نیستند بلکه گمراه ترند (۴۴)
- انتظار خداوند از ما برای تفکّر در سخنانش:
لَوْ أَنْزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَرَأَیْتَهُ خَاشِعًا مُتَصَدِّعًا مِنْ خَشْیَهِ اللَّهِ وَتِلْکَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ ﴿حشر/۲۱﴾
اگر این قرآن را بر کوهى فرومى فرستادیم یقینا آن [کوه] را از بیم خدا فروتن [و] از هم پاشیده مى دیدى و این مثلها را براى مردم مى زنیم باشد که آنان بیندیشند (۲۱)
- بالاترین عبادت الهی:
امام صادق علیه السلام فرمودند:
اَفضَلُ العِبادهُ اِدمانُ التَّفکُّرفی اللهِ و فی قُدرَتهِ؛
برترین عبادت مداومت نمودن بر تفکر درباره خداوند و قدرت اوست. (الکافی،ج۲،ص۵۵)
- یک ساعت بالاتر از ۱۰۰۰ سال:
امام صادق علیه السلام فرمودند:
فِکرَهُ ساعَهٍ خَُیرٌ مِن عِبادَهِ اَلفِ سَنَهٍ؛
یک ساعت اندیشیدن در خیر و صلاح از هزار سال عبادت (بی فکر) بهتر است (مصباح الشریعه،ص۴۱۱)
- امتیاز انسان نسبت به دیگر خلایق برتری فکر و اندیشه و علم او نسبت به دیگر خلایق.
خداوند در آیات ۳۰ الی ۳۳ طی برگزاری یک مسابقه بین ملائک و انسان به فرشتگان اثبات می کند که علم و اندیشه انسانِ کامل، از همه مخلوقات بالاتر است، و به تبع آن انسان خداشناس تر است و به تبع آن، عبادت و حمد و تسبیح انسان از همه مخلوقات ارزشمندتر و والاتر است. لذا خداوند دستور میدهد همه فرشتگان در برابر آدم سجده کنند.
لذا از آیات و روایات فوق که گوشهای ناچیز از مطالب موجود است می بینیم که اصل وجودی انسان تفکر و اندیشه و علم اوست، به همین دلیل است که امام صادق (علیه السلام) در مورد ابوذر که از ۱۰ درجه ایمان ۹ درجه آن را داشتند اینگونه می فرمایند: بیشترین عبادت ابوذر رحمه الله اندیشیدن و پند گرفتن بود. (بحار الانوار۰۶/۳۲۳/۷۱ )
لذا مولانا بیتی زیبا مناسب با موضوع فوق دارند:
ای برادر تو همان اندیشه‌ای ****** ما بقی تو استخوان و ریشه‌ای
پس اکنون که دیدگاه شما نسبت به موضوع تفکر و تدبر تغییر یافت با هم به کارگاه تفکّر و تدبّر وارد میشویم: