بسم الله الرحمن الرحیم
اهمیت شناخت واجبات و محرمات و دستور العمل انجام واجبات و ترک محرمات در قالب عهد:
اگر چه ما قبل از اینکه در این دنیا متولد شویم، با خداوند عهد بستیم که خیانت در امانت الهی نکنیم، و به واجبات عمل کنیم و از محرمات دوری کنیم، لکن در این سایت ما می آییم در واقع تجدید عهد و پیمان میکنیم تا بدینوسیله بتوانیم شرایط ظهور منجی عالم بشریت را فراهم نماییم. و سوال این است که آن امانت چیست که ما با خداوند آن را عهد کردیم؟
پاسخ : آن امانت همین اعطای مقام خلیفه الهی است که انسان طبق آیه ۷۲ سوره مبارکه احزاب این امانت را پذیرفت و در ازای آن طبق آیه ۱۷۲ سوره مبارکه اعراف و آیه ۶۰ سوره مبارکه یس با خداوند عهد کرد که هرگز به خداوند شرک نورزد، ولی متاسفانه اکثر ما در این دنیا می بینیم که اکثر مردم به خداوند شرک می ورزند و طبق آیه ۱۰۶ سوره مبارکه یوسف حتی کسانی که به خداوند ایمان می آورند هم باز به او شرک می ورزند، و شرک فقط به معنای بت پرستی نیست، بلکه در حالت کلی اطاعت و پیروی از غیر خداوند و رسول او و اولی الامر منکم، شرک محسوب میشود.
یعنی اگر از دستورات شیطان پیروی کنیم شرک است. (آیه ۶۰/یس)
اگر از دستورات شیطان صفتها پیروی کنیم شرک است.
اگر از دستورات نفس امّاره بالسوء پیروی کنیم شرک است.
اگر از دستورات کفار و مشرکین و ظالمین و فاسقین و فاجرین و مسرفین و ضالین و جاهلین و امثالهم پیروی کنیم شرک است.
اگر از شک و گمان پیروی کنیم شرک است.
اگر به خاطر غیر خداوند ناراحت و غمگین و یا عصبانی شویم، شرک است.
اگر در عمل ما ریا باشد شرک خفی است. و …
البته خداوند طبق آیه ۱۱۶ سوره بقره، شرک خفی را اگر توبه کنیم می بخشد ولی شرک بزرگ را حتی اگر توبه هم کنیم نمی بخشد، چون خیانت عمدی و آگاهانه به خداوند هرگز قابل بخشش نیست و اگر توبه هم کنیم، از پرونده اعمال ما پاک نمیشود، منتها ممکن است خداوند عذاب آتش را بابت آن شرک از ما بردارد ولی درجه ما به محض انجام آن شرک و خیانت کم میشود و قابل جبران هم نیست. و اینجاست که همه انسانها به درجه و مقام عصمت نمی رسند. و تنها کسانی معصوم میشوند که حتی یک بار هم به خداوند شرک نورزیده باشند.
در واقع مهمترین معیار درجات انسانها در روز قیامت بر اساس موضوع شرک تعیین میشود.
و اینجاست که اگر در شناخت دین ضعیف باشیم به راحتی در دامن شرک قرار خواهیم گرفت.
لذا هر انسانی قبل از انجام هر کاری در امر دینداری، می بایست امرو نهی دین (احکام و حدود دین) را بشناسد و یاد بگیرد و بعد برای انجام دستورات خداوند، برنامه ریزی کند و سپس در راستای عمل به برنامه ریزی مورد نظر، اهل صبر و استقامت باشد، لذا امام صادق (علیه السلام ) فرمودند:
بنده اى حقیقت ایمان را به کمال نمى رساند مگر آن که سه خصلت در او باشد: فهم در دین، برنامه ریزى درست در امر معاش، و شکیبایى در برابر گرفتاریها.
اولین قدم برای شناخت دین و تفقه در دین، شناخت و آگاهی از واجبات و محرمات است، لذا احادیث مهمی در این باب آمده است که به چند مورد اشاره میشود:
- رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)فرمودند: «اعْمل بِفَرائِض اللهِ تَکُن اَتْقَی النّاسِ؛ به آنچه خدا واجب کرده عمل کن تا باتقواترین مردم باشی. (کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۸۲ )
- ابوحمزه ثمالی از امام سجّاد (علیه‌السّلام) نقل می‌کند که فرمودند: مَن ْعمِلَ بمَا افْتَرَضَ الله عَلَیْهِ فَهُو مِنْ خیرِ النّاس؛ هر کس عمل کند به آنچه خدا بر او واجب کرده از بهترینِ مردم است.
)کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۸۱ )
و در حدیث دیگر فرمود: «فَهُو منْ اعْبَدِ النّاس؛ هر کس بجای آورد آنچه را که خدا واجب کرده از عابدترینِ مردم است»
(معزی ملایری، اسماعیل، جامع احادیث الشیعه، ج۱۴، ص۹۸.)
و در حدیث قدسی از امام صادق (علیه‌السّلام) آمده است: «قال اللهُ تبارَکَ و تَعالی ما تَحبَّبَ الیَّ عبْدی بِاحَبَّ ممَّا افْترضْتُ علیِه؛ هیچ عبادتی به‌اندازه ادای واجبات، بنده‌ام را نزد من محبوب نمی‌کند.
کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۸۲.
قطب راوندی می‌گوید روایت شده است که فرشته‌ای از کعبه ندا در می‌دهد: «هر کس فرایض و واجبات خدا را ترک کند از امان خدا بیرون آمده است».
معزی ملایری، اسماعیل، جامع احادیث الشیعه، ج۱۴، ص۹۹، از کتاب مستدرک الوسائل.
حضرت علی (علیه‌السّلام) فرمود: «وَ‌لا عباده کَاداءِ الْفرائِض؛ هیچ عبادتی مانند ادای فرایض و واجبات نیست»
امام علی (علیه‌السلام)، نهج البلاغه حکمت۱۱۳،
و در بعضی از کتابها، حدیث قدسی را با این عبارت آورده‌اند: «ما تَقَرَّبَ الیَّ عَبْدی بِشَیْ ءٍ احبَّ الیَّ ممَّا افْترضْتُهُ علیْهِ و انَّهً لیَتَقَرَّبُ الیَّ بِالنّافِله؛ بنده من تقرّب نجوید به سوی من به چیزی محبوب‌تر و بهتر از آنچه من بر او واجب کرده‌ام و به وسیله نوافل نیز به من نزدیک میشود.»
ملکی تبریزی، میرزا جواد، کتاب لقاء الله، ص۲۹
حرعاملی، محمد بن حسن، جواهر السنیه، ص۱۲۰
حرعاملی، محمد بن حسن، جواهر السنیه، ص۱۲۰
سالک الی الله پیش از شروع به هر کار باید آن را بشناسد و وظیفه و حکم شرع را درباره آن بداند و پس از علم، رفتار و کردار خویش را با موازین شریعت منطبق سازد. ادای وظیفه و تادّب به آداب بدون علم به وظایف و مقررات شرعی امکان پذیر نیست. بنابراین، بر همه لازم است که احکام دینی خود را به‌اندازه ضرورت و نیاز (تقلیداً یا اجتهاداً) بدانند و حدّاقل گروهی می‌بایست در تفقّه در دین و یادگیری مسائل و معارف دینی پیشگام باشند تا بتوانند دیگران را نسبت به وظایف دینی آگاه سازند. خداوند متعال می‌فرماید: «فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَه مِنْهُمْ طائِفَه لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَ لِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ اِذا رَجَعُوا اِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ؛
چرا از هر فرقه‌ای گروهی بسیج نمی‌شوند تا اینکه معارف دینی را خوب یاد بگیرند و آنگاه که به وطن خویش برگشتند قوم خود (: خویشاوندان و بستگان) را به وظایف‌شان آگاه سازند. (و آنها را از بی تفاوتی در برابر مسئولیت‌ها بر حذر دارند، باشد که آنان متنّبه شوند و از بیراهه بازگردند؟
در حدیث آمده است: «عَنِ الصّادق (علیه‌السّلام) انَّه سُئِل عن قوْلِهِ تعالی «فَللّهِ الْحُجَّه الْبالغه» فقال: انَّ اللهَ تعالی یقولُ لِلْعبدِ یوْم القیمَه عبدی اکُنْتَ عالماً؟ فانْ قال نَعَمْ قال لَهُ افلا عَمِلْتَ بما علِمتَ و انَ کانَ جاهلاً قالَ لهُ افلا تَعَلَّمْتَ حتی تَعْمَلَ؟؛
[۱۲] فیض کاشانی، محسن، تفسیر صافی، چاپ اسلامیه، ج۲، ص۱۶۹، ذیل آیه۱۴۹ انعام.
[۱۳]ابن جمعه، عبدالعلی، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۷۷۶.
از امام صادق (علیه‌السّلام) درباره معنی این آیه که می‌فرماید «برای خدا دلیل رسا (و قاطع) است.» سؤال شد، فرمود: خداوند در روز رستاخیز به بنده گنهکار خود می‌گوید: بنده من! چرا تکالیف خود را خوب انجام ندادی؟ آیا می‌دانستی و گناه کردی؟ اگر بگوید آری، می‌فرماید: چرا به آنچه می‌دانستی عمل نکردی؟ و اگر بگوید نمی‌دانستم، می‌گوید: چرا یاد نگرفتی تا عمل کنی؟
نتیجه آنکه بندگی و عبادت با دو شرط متحقّق میشود:
محبّت و اطاعت،
و اطاعت بدون علم و سپس عمل به خواست معبود و رضای محبوب امکان ندارد. آنها که از خود چیزی می‌تراشند و پیش خود مطالبی را سرهم می‌کنند و به عنوان عبادت و اطاعت انجام می‌دهند آنها بنده خویشند نه بنده خدا.
حضرت ثامن‌الحجج(علیه آلاف التّحیه و الثّناء) در روایت دیگری می‌فرمایند: «لا تَدعُوا العَمـلَ الصّالِـحَ وَ الاِجتهادَ فِى العِبادَهِ اتِّکالاً عَلى حُبِّ آلِ مُحَمدٍ (ص) وَ لا تَدعُوا حُبَّ آلِ مُحَمـدٍ (ص) لامرِهـم اِتِّکـالاً عَلـى العِبـادَهِ فَـاِنَّـهُ لایَقـبَلُ اَحـدَهُـمـا دونَ الآخر»
مبادا اعمال نیک را فقط و فقط به اتّکای به این که حبّ محمّد و آل محمّد(ص) را دارید، رها کنید و یا نکند به خاطر عبادت، حبّ محمّد و آل محمّد(ص) را ترک کنید که هیچیک بدون دیگری پذیرفته نیست.
چقدر خوب است در دعاها از خدا بخواهبم ما را اهل تفقه (دین شناس) در دین بگرداند:
لذا شما میتوانید از منوی لیست واجبات و محرمات هر مورد از واجبات و محرمات را که مد نظر داشتید پیدا نموده و با خداوند عهد نمایید که آن را عمل کنید. و برای ثبت این عهدها به منوی عهد دلخواه مراجعه نمایید.